انتشار کتاب‌هایی که محتوایی خلافِ قرائتِ رایج از موضوعات تاریخی، تعاریف مذهبی-فلسفی و ارزیابی شخصیت‌های برجسته داشته‌اند، همواره برای ناشر و نویسنده دردسر ساز بوده است. بسیاری از کتاب‌ها در دهه‌ی شصت با مقدمه‌های فرمایشی که در آن، گاه به نویسنده‌ی کتاب توهین‌های آشکار شده است، به‌دست مخاطب می‌رسید. تاریخ اجتماعی ایران اثر زنده‌یاد مرتضی راوندی از این گونه است. امید است که این نمونه‌ها به مرور در این وبلاگ آورده شود.
اما گاهی نیز، ظاهراً خود ناشر مقدمه‌ای برای کسب مجوز می‌نویسد و درآن به صورت تلویحی به خاطر انتشار کتاب از مخاطب معذرت‌خواهی می‌کند و مطالبی را در مقدمه می‌آورد که مطلقاً هیچ ربطی به هیچ کجای کتاب ندارد. "همانند خدایان خواهید شد" عنوان کتابی از اریک فروم است که با ترجمه‌ی نادر پورخلخالی در سال 77 توسط نشر گلپونه بازچاپ شده است (چاپ اول: تهران/ 1360/نشر کاوش). در این اثر اریک فروم که خود یهودی‌زاده است با دید اومانیستی به تحلیل کتاب مقدس یهودیان (عهد عتیق) می‌پردازد و بر روی مسائلی مانند تصور خدا، تصور انسان، تصور گناه و توبه و... بحث می‌کند.  یادداشت ابتدایی کتاب خواندنی‌ست (شایان ذکر است، در پایان این یادداشت هیچ اسمی از ناشر یا مترجم برده نشده است و به احتمال قریب به یقین این شاهکار هنری-ادبی کار یکی از برادران ممیز وزارت ارشاد می‌باشد):
باریک‌بینی و موشکافی‌های فروم در زمینه‌ی پدیده‌های روانی، شگرف و گاه شگفت‌انگیز است. لکن برای یک چنین باریک‌نگری و پرداختن به پدیده‌هایی که ژرف‌اندیشی بسیار می‌خواهد، دانشی فراگیر و بینشی درست باید، تا پژوهشگر را از کج‌اندیشی‌های گاه و بیگاه دور نگه دارد و بدینسان خواننده را از سر در گم شدن برهاند از سوی دیگر ساخت فرهنگی که خواننده‌ی فارسی‌زبان در آن بالیده، با فرهنگی که فروم در آن پرورش یافته، ناهمگونی‌های زیادی دارد. فرهنگی که فروم را پرورده نه‌تنها پاک و ناب نیست، که گاه زهرآگین هم هست. پس این فرهنگ بر جان نویسنده‌ی کتاب اگر نه شکاف که خراش انداخته و نوشته‌های وی را هم آلوده است.
فروم در این کتاب، برداشت‌های مذهبی‌اش را که در کتاب مقدس آمده با دیدی روانشناسانه در روندی تاریخی (اگر بتوان چنین گفت) شکافته است. وی تا آنجا که پویش برداشت‌ها و ارزش‌های یادشده را در چارچوب آیه‌های کتاب مقدس به‌نمایش می‌گذارد – وبه‌راستی گاه چه زیبا به‌نمایش می‌گذارد- روشی نیکو دارد، لکن در این کار کاستی‌هایی نیز دارد، که خوانندگان گرامی از این بابت، انتشار دهندگان کتاب را خواهند بخشید، چرا که خواست ما پیش از هر چیز آشنا گرداندن خواننده با دیدهای درست نویسنده است، تا باشد که در برخورد اندیشه‌های گوناگون مذهبی، روشن گردد که تکامل این دیدها در اسلام چگونه، در تاریخ کشور ما، در مقاطعی، در پرخاش و خیزش توده‌ها بر ضد ستم و بهره‌کشی، در تاریخ اسلام در قهرمانانی چون مولای متقیان و سالار شهیدان امام حسین (ع) بازتاب یافته است. 



photo: Mike Groll